زمانی که راست روده از جای خود لیز بخورد و از مقعد خارج شود، پرولاپس رکتوم یا بیرون زدگی مقعد اتفاق افتاده است. این عارضه در اثر فشار وارده به عضلات و تضعیف آنها و یا یبوست های مکرر ممکن است رخ دهد. در مراحل اولیه پرولاپس رکتوم، بخشی از رکتوم هنگام دفع مدفوع به بیرون می لغزد، اما به خودی خود به داخل باز می گردد. با این حال، جراحی برای ترمیم پرولاپس ضروری خواهد بود.
بیرون زدگی یا پرولاپس رکتوم چیست؟
بیرون زدگی مقعد یا همان پرولاپس رکتوم زمانی اتفاق می‌افتد که رکتوم (آخرین بخش روده بزرگ) از حالت طبیعی خود خارج شده و از طریق مقعد بیرون می‌آید. (کلمه پرولاپس به معنای افتادن یا لیز خوردن عضوی از بدن از موقعیت طبیعی است)
اصطلاح "پرولاپس رکتوم" می تواند سه نوع پرولاپس را توصیف کند:
• کل رکتوم از مقعد خارج می شود.
• تنها بخشی از پوشش رکتوم از طریق مقعد رانده می شود.
• راست روده شروع به پایین آمدن می کند اما از مقعد خارج نمی شود (پرولاپس داخلی).
چه افرادی در معرض بیرون زدگی مقعد قرار دارند؟
افتادگی رکتوم در افراد مسن که سابقه طولانی مدت یبوست یا ضعف در عضلات کف لگن دارند، شایع است. این بیماری در زنان بیشتر از مردان و حتی در زنان بالای 50 سال (زنان یائسه) شایع‌تر است، اما در افراد جوان‌تر نیز رخ می‌دهد.
افتادگی رکتوم همچنین می تواند در نوزادان و در کودکان بزرگتر رخ دهد (که می تواند نشانه ای از فیبروز کیستیک باشد)
آیا پرولاپس مقعد همان بواسیر بیرون زده است؟
خیر. بیرون زدگی مقعد یا پرولاپس، ناشی از لغزش و سر خوردن اتصالات آخرین قسمت روده بزرگ است. اما هموروئید رگ‌های خونی متورم است که در مقعد و پایین رکتوم ایجاد می‌شود.
گاهی بیرون زدگی مقعد با بواسیر بیرون زده اشتباه گرفته می شود چون این دو ممکن است علائم مشابهی ایجاد کنند اما کاملا با یکدیگر متفاوت اند. در درجات 3,2 و 4 بواسیر داخلی، رگ های هموروئیدی از مقعد بیرون می زنند که به آن بیرون زدگی بواسیر می گویند. علت ایجاد هموروئید هم وارد شدن فشار زیاد به ناحیه مقعد است اما راه درمان آن متفاوت است. درمان بواسیر بیرون زده با لیزر و جراحی و حذف زائده هموروئیدی انجام می شود.
دلایل بیرون زدگی مقعد
بیرون زدگی مقعد می‌تواند در نتیجه بسیاری از شرایطی که فشار ناحیه مقعد را افزایش می‌دهند، رخ دهد. معمولا زنان به دلایل مختلف مثل بارداری و زایمان بیشتر در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند. اما سایر عواملی که باعث بیرون زدگی می‌شوند، به شرح زیر است:
• یبوست مزمن (طولانی مدت) یا اسهال مزمن
• سابقه طولانی مدت زور زدن در حین اجابت مزاج
• سن بالاتر: ماهیچه ها و رباط های راست روده و مقعد به طور طبیعی با افزایش سن ضعیف می شوند. سایر ساختارهای مجاور در ناحیه لگن نیز با افزایش سن شل می شوند که به ضعف عمومی در آن ناحیه از بدن می افزاید.
• ضعیف شدن اسفنکتر مقعد: این عضله خاصی است که ترشحات دیواره مقعد هنگام دفع مدفوع از راست روده را کنترل می‌کند.
• آسیب قبلی به ناحیه مقعد یا لگن
• آسیب به اعصاب: اگر اعصابی که توانایی انقباض (انقباض) عضلات راست روده و مقعد را کنترل می‌کنند آسیب ببینند، افتادگی رکتوم می تواند ایجاد شود. آسیب عصبی می تواند در اثر بارداری، زایمان سخت واژینال، فلج اسفنکتر مقعد، آسیب ستون فقرات، آسیب کمر/جراحی کمر/یا سایر جراحی های ناحیه لگن ایجاد شود.
• سایر بیماری‌ها، شرایط و عفونت‌ها: افتادگی رکتوم می‌تواند پیامد دیابت، فیبروز کیستیک، بیماری مزمن انسدادی ریه، هیسترکتومی و عفونت‌های روده‌ای ناشی از انگل‌ها (مانند کرم‌ها و کرم‌های شلاقی) و بیماری‌های ناشی از تغذیه نامناسب یا مشکل باشد.
علائم افتادگی رکتوم چیست؟
علائم افتادگی رکتوم شامل احساس برآمدگی یا ظاهر شدن توده قرمز رنگی است که در خارج از مقعد امتداد می‌یابد. در ابتدا، این مشکل می‌تواند در حین یا بعد از اجابت مزاج رخ دهد و یک وضعیت موقتی است.
اما با گذشت زمان ممکن است انتهای روده هنگام ایستادن و راه رفتن به طور خود به خود از کانال مقعد خارج شود و شاید لازم باشد با دست به سمت مقعد فشار داده شود.
سایر علائم افتادگی رکتوم شامل درد در مقعد و رکتوم و خونریزی از پوشش داخلی رکتوم است. اینها به ندرت علائم تهدید کننده زندگی هستند.
بی اختیاری مدفوع یکی دیگر از این علائم است. بی اختیاری مدفوع به نشت مخاط، خون یا مدفوع از مقعد اشاره دارد. این در نتیجه کشش بیش از حد رکتوم و عضله مقعد رخ می‌دهد. با پیشرفت پرولاپس رکتوم، علائم تغییر می‌کند.
پرولاپس رکتوم چگونه تشخیص داده می‌شود؟
ابتدا پزشک سابقه پزشکی شما را می‌گیرد و سپس معاینه رکتوم را انجام می‌دهد. ممکن است از شما خواسته شود هنگام نشستن "زور بزنید" تا حرکت روده واقعی را تقلید کنید.
دیدن افتادگی به پزشک کمک می کند تا تشخیص را تایید کرده و درمان را برنامه ریزی کند.
سایر شرایط مانند بی اختیاری ادرار، افتادگی مثانه و افتادگی واژن/رحم ممکن است همراه با افتادگی رکتوم وجود داشته باشد. به دلیل انواع مشکلات احتمالی، اورولوژیست ها و سایر متخصصان، اغلب با یکدیگر همکاری می‌کنند تا ارزیابی ها را به اشتراک بگذارند و تصمیمات درمانی مشترک را اتخاذ کنند. به این ترتیب می‌توان جراحی‌هایی برای ترمیم هر ترکیبی از این مشکلات را همزمان انجام داد.
پزشکان می توانند از چندین آزمایش برای تشخیص افتادگی رکتوم و سایر مشکلات کف لگن استفاده کنند و به تعیین بهترین درمان برای شما کمک کنند. آزمایش‌هایی که برای ارزیابی و تصمیم‌گیری درمورد روش درمان انجام می‌شوند عبارتند از:
الکترومیوگرافی مقعدی (EMG)
مانومتری مقعدی
سونوگرافی مقعد
تست تاخیر حرکتی انتهایی عصب پودندال
پروکتوگرافی
کولونوسکوپی
پروکتوسیگموئیدوسکوپی
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
بیرون زدگی مقعد چه تفاوتی با بواسیر دارد ؟ - سیمرغ
